* بخشندگی چگونه تباه می شود؟
مَنْ عَدَّدَ نِعَمَهُ مَحَقَ کَرَمَهُ. (1)
امام حسن علیه السلام: هر کس احسان هاى خود را برشمرد، بخشندگى خود را تباه کرده است.

* سعی کن چنین شخصی تو را نشناسد
قَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ: إِذَا سَمِعْتَ أَحَداً یَتَنَاوَلُ أَعْرَاضَ النَّاسِ، فَاجْتَهِدْ أَنْ لَا یَعْرِفَکَ فَإنَّ أَشْقَى الْأَعْرَاضِ [بِهِ‏] مَعَارِفُهُ. (2)
امام حسن علیه السلام: هر گاه شنیدى شخصى آبروى مردم را مى ریزد، بکوش تا تو را نشناسد.

* دخترت را به ازدواج چنین شخصی درآور
جَاءَ رَجُلٌ إِلَى الْحَسَنِ ع یَسْتَشِیرُهُ فِی تَزْوِیجِ ابْنَتِهِ فَقَالَ زَوِّجْهَا مِنْ رَجُلٍ تَقِیٍّ فَإِنَّهُ إِنْ أَحَبَّهَا أَکْرَمَهَا وَ إِنْ أَبْغَضَهَا لَمْ یَظْلِمْهَا. (3)
مردی خدمت امام حسن علیه السلام آمد تا دربارۀ ازدواج دخترش با ایشان مشورت کند؛ حضرت فرمود: دخترت را به ازدواج مردى با تقوا درآور؛ زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد، گرامى اش مى دارد و اگر دوستش نداشته باشد به او ظلم نمى کند.

* در چه صورت بین امّت، اختلاف و زدوخورد پیش نمى آمد
لَوْ أَنَّ النَّاسَ سَمِعُوا قَوْلَ اللَّهِ (عَزَّ وَ جَلَّ) وَ رَسُولِهِ، لَأَعْطَتْهُمُ السَّمَاءُ قَطْرَهَا، وَ الْأَرْضُ بَرَکَتَهَا، وَ لَمَا اخْتَلَفَ فِی هَذِهِ الْأُمَّهِ سَیْفَانِ، وَ لَأَکَلُوهَا خَضْرَاءَ خَضِرَهً إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ. (4)
امام حسن علیه السلام: اگر مردم سخن خدا و پیامبرش را مى شنیدند، آسمان بارانش را و زمین برکتش را به آنان مى بخشید و هرگز در این امّت، اختلاف و زدوخورد پیش نمى آمد و همه از نعمت سرسبز دنیا تا روز قیامت، برخوردار مى شدند.

* چرا از وضعیت خود راضی نیستیم!
مَنِ اتَّکَلَ عَلَى حُسْنِ الِاخْتِیَارِ مِنَ اللَّهِ لَهُ لَمْ یَتَمَنَّ [یتمیّز] أَنَّهُ فِی غَیْرِ الْحَالِ الَّتِی اخْتَارَهَا اللَّهُ لَهُ. (5)
امام حسن علیه السلام: کسی که بر نیکْ گزینىِ خداوند پشت گرم باشد، آرزو نمى کند در وضعى جز آن که خدا برایش اختیار فرموده، قرار گیرد.

* کیفیت عبادت حضرت زهرا(س) از زبان امام حسن(ع)
قَالَ رَأَیْتُ أُمِّی فَاطِمَهَ ع قَامَتْ فِی مِحْرَابِهَا لَیْلَهَ جُمُعَتِهَا فَلَمْ تَزَلْ رَاکِعَهً سَاجِدَهً حَتَّى اتَّضَحَ عَمُودُ الصُّبْحِ. (6)
امام حسن علیه السلام : شب هاى جمعه مادرم فاطمه علیها السّلام را مى ‏دیدم که تا طلوع صبح، در محرابش، مشغول رکوع و سجود و عبادت پروردگار است.

* رسوایی در جمع معلول چیست؟
الْعَادَاتُ قَاهِرَاتٌ فَمَنِ اعْتَادَ شَیْئاً فِی سِرِّهِ وَ خَلَوَاتِهِ فَضَحَهُ فِی عَلَانِیَتِهِ وَ عِنْدَ الْمَلإ. (7)
امام حسن علیه السلام: عادت ها مقهور کننده اند. پس کسی که در نهان و خلوت هاى خود به چیزى عادت کند، آن چیز او را در آشکار و میان جمع رسوا سازد.

* ضمانتی که امام حسن(ع) برای چنین دعاکننده ای کرد
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَقِیَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ جَعْفَرٍ ع فَقَالَ یَا عَبْدَ اللَّهِ … فَأَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَا یَهْجُسُ فِی قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَه. (8)
‏امام صادق علیه السلام فرمود: امام حسن علیه السلام عبدالله بن جعفر را ملاقات کرد و فرمود: یاعبدالله! … من براى کسى که جز خشنودى [از خدا ] در دلش خطور نکند، ضمانت مى کنم که دعا کند و دعایش مستجاب شود.

* مردی که از دوستی با امام حسن(ع) انصراف داد!
وَ سَأَلَهُ رَجُلٌ أَنْ یُخِیلَهُ قَالَ ع إِیَّاکَ أَنْ تَمْدَحَنِی فَأَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی مِنْکَ أَوْ تَکْذِبَنِی فَإِنَّهُ لَا رَأْیَ لِمَکْذُوبٍ أَوْ تَغْتَابَ عِنْدِی أَحَداً فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ ائْذَنْ لِی فِی الِانْصِرَافِ فَقَالَ ع نَعَمْ إِذَا شِئْتَ. (9)
مردى از امام حسن علیه السلام خواست که دوست و همنشین وى باشد، امام علیه السلام سه شرط را برایش مطرح نمود. فرمود:
* برحذر باش از این که از من ستایش و تعریف کنى؛ زیرا من نسبت به خودم از تو آگاه ترم.
* مرا دروغگو ندانى؛ زیرا دروغگو رأى و عقیده درستى ندارد.
* مبادا در برابر من از کسى غیبت کنى.
چون آن مرد شرایط دوستى با آن حضرت را دشوار دید گفت؛ به من إذن انصراف می دهید؟ حضرت فرمود: بله اگر خواسته باشی.

* بیناترین چشم، شنواترین گوش و سالم ترین دل کدام اند؟
إِنَّ أَبْصَرَ الْأَبْصَارِ مَا نَفَذَ فِی الْخَیْرِ مَذْهَبُهُ وَ أَسْمَعَ الْأَسْمَاعِ مَا وَعَى التَّذْکِیرَ وَ انْتَفَعَ بِهِ أَسْلَمُ الْقُلُوبِ مَا طَهُرَ مِنَ الشُّبُهَاتِ. (10)
امام حسن علیه السلام: همانا بیناترین دیده ها آن است که در طریق خیر نفوذ کند، و شنواترین گوش ها آن است که پند و اندرز را در خود فرا گیرد و از آن سود برد، سالم ترین دلها، دلى است که از شبهات پاک باشد.

پاورقی:
(1)- نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص: 71.
(2)- نزهه الناظر و تنبیه الخاطر، ص: 76.
(3)- مکارم الأخلاق، ص: 204.
(4)- الأمالی (للطوسی)، النص، ص: 566.
(5)- تحف العقول، النص، ص: 234.
(6)- علل الشرائع، ج‏1، ص: 182.
(7)- مجموعه ورام، ج‏2، ص: 113.
(8)- مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، النص، ص: 34.
(9)- تحف العقول، النص، ص: 236.
(10)- تحف العقول، النص، ص: 235.

منبع: شفقنا